Trong kho tàng âm nhạc Việt Nam, những thuật ngữ như nhạc vàng, nhạc đỏ, nhạc xanh hay nhạc sến đã trở nên quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về định nghĩa và đặc điểm của chúng. Việc phân biệt các thể loại này không chỉ giúp chúng ta thưởng thức âm nhạc một cách sâu sắc hơn mà còn là cách để khám phá những nét đặc trưng văn hóa trong từng giai đoạn lịch sử. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn chi tiết về cách phân biệt các dòng nhạc này.
Nhạc Vàng: Giai điệu trầm buồn, lãng mạn (Nhạc 1954-1975)
Nhạc Vàng, còn được biết đến là dòng nhạc giai đoạn 1954-1975, ra đời phổ biến vào thập niên 1960 tại miền Nam Việt Nam. Đây là những sáng tác của các nhạc sĩ thuộc Việt Nam Cộng hòa, đặc trưng bởi giai điệu trầm buồn, đều đặn của các thể loại như Rumba, Bolero, Chachacha.
Ca từ của nhạc vàng thường gần gũi, dễ hiểu nhưng vẫn giữ được sự sang trọng và lãng mạn. Phần lớn các ca khúc có phần phối khí mang âm hưởng phương Tây, tạo nên giai điệu cuốn hút, với những nốt luyến láy đặc trưng. Nội dung thường xoay quanh tình yêu đôi lứa, nỗi niềm ủy mị, sâu lắng, đôi khi gợi cảm và mang chút khao khát tình yêu xác thịt. Đa số nghệ sĩ biểu diễn dòng nhạc này là người miền Nam.
Các ca khúc tiêu biểu: “Sài Gòn đẹp lắm” (Y Vân), “Sài Gòn! Vĩnh Biệt!”, “Mưa trên biển vắng”, “Môi tím”, “Tuyết rơi”,…
Nhạc “Sến”: Ca từ dễ nhớ, giai điệu bằng phẳng
Nhạc “Sến” có tên gọi xuất phát từ cụm từ “Marri Sến” rất phổ biến ở Sài Gòn vào những năm 1950-1960. “Marri Sến” ban đầu dùng để chỉ những người giúp việc hoặc “con sen” do người miền Bắc di cư mang vào.
Về nội dung, nhạc “sến” khá tương đồng với nhạc vàng nhưng có đặc điểm riêng biệt là ca từ dễ nhớ, giai điệu thường bằng phẳng, nhẹ nhàng, rất dễ hát và dễ học. Điều này khiến dòng nhạc này nhanh chóng đi vào lòng công chúng rộng rãi.
Nhạc Đỏ: Hào hùng và ca ngợi cách mạng
Nhạc Đỏ, hay còn gọi là nhạc kháng chiến, là dòng nhạc được sáng tác chủ yếu ở miền Bắc Việt Nam trong suốt thời kỳ chiến tranh Đông Dương. Đặc trưng của nhạc đỏ là âm hưởng hào hùng, mạnh mẽ, có tác dụng kích thích tinh thần chiến đấu, giải phóng và đề cao lòng yêu nước, ca ngợi hình ảnh người lính cụ Hồ. Màu đỏ cũng là màu biểu trưng cho cách mạng, thể hiện rõ tinh thần này.
Dòng nhạc này có sức mạnh sâu sắc trong việc vực dậy tinh thần dân tộc. Một số bài hát còn mang âm điệu ảnh hưởng từ Nga Xô Viết, tạo nên sự đa dạng trong phong cách.
Các ca khúc tiêu biểu: “Tiến quân ca”, “Cô gái Sài Gòn đi tải đạn”, “Đoàn vệ quốc binh”, “Dậy mà đi”, “Ca-chiu-sa”,…
Nhạc Xanh: Âm hưởng du nhập và sự trẻ trung
Nhạc Xanh là tên gọi để chỉ dòng nhạc trẻ của cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI. Đây là dòng nhạc mang đậm âm sắc du nhập từ nhiều nền văn hóa âm nhạc khác. Các sáng tác của nhạc xanh thường chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các thể loại quốc tế như Tango, Chacha, Twist, Fox, thậm chí cả Disco và Rock.
Nhạc xanh chính là tiền thân của khái niệm “nhạc trẻ” ngày nay, thể hiện sự năng động, mới mẻ và là tiếng nói của tuổi mới lớn, của những thế hệ đang tìm kiếm sự đổi mới trong âm nhạc.
Kết luận
Việc phân biệt nhạc vàng, nhạc đỏ, nhạc xanh và nhạc sến giúp chúng ta không chỉ hiểu rõ hơn về các thể loại âm nhạc mà còn là cách để khám phá bức tranh văn hóa, lịch sử đa dạng của Việt Nam qua từng giai đoạn. Mỗi dòng nhạc đều mang trong mình một sứ mệnh, một câu chuyện riêng, góp phần làm nên sự phong phú và đặc sắc cho nền âm nhạc nước nhà.
