Khả năng ngôn ngữ của trẻ được hình thành từ những ngày đầu tiên bé chào đời, ban đầu qua tiếng khóc và những âm thanh bập bẹ. Càng lớn, bé càng được tiếp xúc và lắng nghe ngôn ngữ từ môi trường xung quanh, từ đó khả năng nói dần trở nên điêu luyện hơn. Mỗi bé có một nhịp độ phát triển riêng, có bé biết nói nhanh, có bé chậm hơn, có bé nói nhiều, có bé nói ít. Tuy nhiên, quá trình này phần lớn phụ thuộc vào phương pháp và sự đồng hành của cha mẹ. Dưới đây là 9 tuyệt chiêu đơn giản giúp cha mẹ dạy con tập nói hiệu quả mà bạn nên tham khảo.
1. Trò chuyện liên tục với trẻ
Ngay cả khi bé còn nhỏ và chưa thể đáp lại, việc trò chuyện liên tục với bé trong mọi hoạt động hàng ngày như tắm, thay tã, cho bú, hay bất kỳ việc gì khác là vô cùng quan trọng. Theo thời gian, bé sẽ dần hiểu những điều mẹ nói và bắt chước cách giao tiếp. Phương pháp đơn giản này mang lại hiệu quả cao trong việc kích thích phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
2. Gọi tên bé thường xuyên
Trước khi bắt đầu bất kỳ cuộc trò chuyện nào, cha mẹ nên tạo sự chú ý bằng cách gọi tên bé. Đây là âm thanh bé được nghe thường xuyên nhất và sẽ ghi nhớ lâu nhất. Đồng thời, hãy duy trì giao tiếp bằng ánh mắt, tránh việc nói chuyện nhưng lại nhìn đi chỗ khác hoặc làm việc riêng. Việc gọi tên kết hợp giao tiếp bằng mắt giúp bé dễ dàng đoán được ý nghĩa của lời nói và cảm thấy được kết nối.
3. Đọc tên các đồ vật quen thuộc
Để giúp bé học từ mới và ghi nhớ lâu hơn, cha mẹ nên thường xuyên chỉ vào và đọc tên các đồ vật quen thuộc trong nhà khi có thời gian rảnh rỗi. Bạn cũng có thể yêu cầu bé mang các đồ vật đó đến cho mình, tạo cơ hội cho bé tiếp xúc và khắc sâu nhận biết về chúng. Đây là một cách hiệu quả để xây dựng vốn từ vựng cho trẻ.
4. Đưa trẻ tới những khu vui chơi công cộng
Hầu hết trẻ em đều rất thích chơi cùng bạn bè đồng trang lứa. Khi được đưa đến các khu vui chơi hay công viên, bé sẽ có cơ hội tiếp xúc với nhiều bạn bè, anh chị khác. Khả năng bắt chước của trẻ khi ở bên các bạn cùng lứa thường rất nhanh. Việc tiếp xúc đa dạng trong môi trường công cộng giúp bé học hỏi và phát triển kỹ năng giao tiếp một cách tự nhiên. Các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra rằng vốn từ phong phú ở trẻ nhỏ có liên quan đến chức năng học tập và hành vi tốt hơn khi trưởng thành.
5. Thường xuyên chơi trò chơi cùng trẻ
Các trò chơi chính là hình thức học tập hấp dẫn và hiệu quả nhất đối với trẻ. Thông qua trò chơi, bé dễ dàng tiếp thu nhiều từ mới, làm quen với cuộc sống và cách sử dụng từ ngữ trong các ngữ cảnh khác nhau. Khi dạy trẻ tập nói, cha mẹ có thể thể hiện sự thích thú với chú gấu bông của bé, nói chuyện với bé về bạn gấu. Hoặc bạn có thể hóa thân vào trò chơi của bé, cùng bé đóng vai các nhân vật và hỏi bé về trò chơi. Giống như người lớn, trẻ cũng sẽ thích thú trò chuyện với người có cùng sở thích, giúp trẻ học nói sớm, vui vẻ, hòa đồng và thông minh hơn.
6. Đọc sách và kể chuyện cho trẻ
Mỗi tối trước khi đi ngủ, thay vì chỉ hát ru hay vỗ về, cha mẹ nên kể cho bé nghe một câu chuyện. Hãy chọn những câu chuyện quen thuộc để kể đi kể lại nhiều lần. Cách này không chỉ giúp bé học được nhiều từ vựng và cách giao tiếp mà còn rèn cho con thói quen yêu thích sách. Ngoài ra, việc dành thời gian trò chuyện cùng bé về những hoạt động trong ngày cũng khuyến khích bé tập nói, đồng thời tạo cho bé cảm giác được quan tâm và yêu thương.
7. Cho trẻ nghe nhạc và hát cho trẻ nghe
Cha mẹ không chỉ nên hát ru mà còn khuyến khích bé hát, dù bé mới chỉ bập bẹ hay chưa rõ lời. Khi được khuyến khích và cảm thấy vui vẻ, bé sẽ có thêm động lực để cố gắng phát âm. Bạn cũng có thể cho trẻ nghe các bài hát thiếu nhi phù hợp với lứa tuổi và sở thích của bé. Khi bé hát theo những giai điệu này, khả năng giao tiếp của bé sẽ được cải thiện đáng kể.
8. Không chê bai trẻ khi tập nói
Dù bé có nói chậm, cha mẹ hãy luôn kiên nhẫn và tích cực. Tránh thể hiện thái độ thất vọng hoặc chê bai bé, điều này không những không giúp bé biết nói nhanh hơn mà còn dễ dẫn đến tình trạng bé tự ti và ngại mở miệng giao tiếp. Sự động viên và khích lệ là chìa khóa để bé tự tin phát triển.
9. Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với thiết bị điện tử
Các thiết bị điện tử là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ chậm nói hiện nay. Việc tiếp xúc quá nhiều không chỉ ảnh hưởng xấu đến mắt mà còn làm giảm thời gian bé tương tác trực tiếp với cha mẹ và môi trường xung quanh, dẫn đến chậm phát triển ngôn ngữ. Vì vậy, dù bận rộn đến đâu, cha mẹ cũng nên dành thời gian chơi cùng con, trò chuyện cùng con thay vì để bé phụ thuộc quá nhiều vào các thiết bị điện tử.
Việc dạy trẻ tập nói là một hành trình cần sự kiên nhẫn và tình yêu thương từ cha mẹ. Áp dụng những tuyệt chiêu đơn giản trên sẽ giúp bé phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả, đồng thời tăng cường sự gắn kết tình cảm trong gia đình.
