C.Mác và Ph.Ăngghen là hai nhà tư tưởng vĩ đại đã có những đóng góp mang tính cách mạng cho lý luận và thực tiễn phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản. Từ giữa thế kỷ XIX, hai ông đã kế thừa và phát triển một cách sáng tạo toàn bộ tinh hoa tư tưởng của nhân loại, xây dựng nên hệ thống lý luận hoàn chỉnh về sự phát triển của xã hội loài người, đặc biệt là chủ nghĩa xã hội khoa học. Trong số những di sản tư tưởng của Mác và Ăngghen, ba phát kiến vĩ đại của Mác và Ăngghen đã đặt nền móng vững chắc cho lý luận cách mạng của giai cấp công nhân, giải đáp những câu hỏi cơ bản về sự vận động và phát triển của xã hội. Vậy, 3 phát kiến vĩ đại của Mác và Ăngghen là gì, và chúng đã định hình chủ nghĩa xã hội khoa học như thế nào? Bài viết này sẽ đi sâu làm rõ nội dung cốt lõi của những học thuyết chủ chốt của Marx và Engels.
3 Phát Kiến Vĩ Đại Của C. Mác Và Ph. Ăngghen Trong Chủ Nghĩa Xã Hội Khoa Học
Ba phát kiến vĩ đại, hay những đóng góp cốt lõi của Mác-Ăngghen, đã tạo nên bước ngoặt trong lịch sử tư tưởng, chuyển chủ nghĩa xã hội từ không tưởng thành khoa học.
1. Chủ nghĩa duy vật lịch sử: Luận giải triết học về sự phát triển xã hội
Trên cơ sở kế thừa “cái hạt nhân hợp lý” của phép biện chứng từ Triết học Ph.Hêghen nhưng loại bỏ quan điểm duy tâm, thần bí; đồng thời tiếp thu những giá trị duy vật từ Triết học L.Phoiơbắc và khắc phục quan điểm siêu hình của ông, kết hợp với việc nghiên cứu sâu rộng các thành tựu khoa học tự nhiên, C.Mác và Ph.Ăngghen đã sáng lập ra chủ nghĩa duy vật biện chứng. Đây được xem là thành tựu vĩ đại nhất của tư tưởng khoa học về thế giới.
Vận dụng phép biện chứng duy vật vào việc nghiên cứu xã hội, đặc biệt là nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, C.Mác và Ph.Ăngghen đã phát hiện ra chủ nghĩa duy vật lịch sử. Đây chính là phát kiến vĩ đại thứ nhất của C.Mác và Ph.Ăngghen. Phát kiến này khẳng định một cách triết học rằng sự sụp đổ của chủ nghĩa tư bản và sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội là hai quá trình tất yếu khách quan, không thể tránh khỏi trong lịch sử phát triển của loài người.
2. Học thuyết về giá trị thặng dư: Giải mã bản chất kinh tế của chủ nghĩa tư bản
Từ nền tảng của chủ nghĩa duy vật lịch sử, C.Mác và Ph.Ăngghen tiếp tục đi sâu nghiên cứu các quy luật vận động của nền sản xuất công nghiệp và nền kinh tế tư bản chủ nghĩa. Kết quả của quá trình nghiên cứu công phu này là sự ra đời của bộ “Tư bản” vĩ đại, trong đó, điểm nhấn giá trị nhất là “Học thuyết về giá trị thặng dư”.
“Học thuyết về giá trị thặng dư” được coi là phát kiến vĩ đại thứ hai của C.Mác và Ph.Ăngghen. Phát kiến này đã luận chứng về phương diện kinh tế rằng sự diệt vong không tránh khỏi của chủ nghĩa tư bản và sự ra đời tất yếu của chủ nghĩa xã hội là một quy luật khách quan. Học thuyết này đã vạch trần bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản, chỉ ra nguồn gốc của lợi nhuận và sự bất bình đẳng trong xã hội tư bản.
3. Học thuyết về sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân: Con đường giải phóng xã hội
Trên cơ sở hai phát kiến nền tảng là chủ nghĩa duy vật lịch sử và học thuyết về giá trị thặng dư, C.Mác và Ph.Ăngghen đã rút ra phát kiến vĩ đại thứ ba: học thuyết về sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân được nhận diện là lực lượng duy nhất có khả năng và sứ mệnh lịch sử là thủ tiêu chủ nghĩa tư bản, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Với phát kiến thứ ba này, những hạn chế có tính lịch sử của chủ nghĩa xã hội không tưởng – phê phán (vốn không chỉ ra được lực lượng xã hội có khả năng thực hiện lý tưởng đó) đã được khắc phục một cách triệt để. Đồng thời, Mác và Ăngghen đã luận chứng và khẳng định một cách vững chắc về phương diện chính trị-xã hội rằng sự diệt vong không thể tránh khỏi của chủ nghĩa tư bản và sự thắng lợi tất yếu của chủ nghĩa xã hội. Đây là một trong các nguyên lý cơ bản của Marx và Engels mang ý nghĩa thực tiễn to lớn.
Những ba thành tựu lý luận của Mác-Ăngghen này đã tạo nên hệ thống lý luận khoa học, biến chủ nghĩa xã hội từ những ước mơ, khát vọng thành một học thuyết khoa học có cơ sở triết học, kinh tế và chính trị-xã hội vững chắc.
Lược Khảo Lịch Sử Tư Tưởng Xã Hội Chủ Nghĩa Trong Đề Cương Môn Học Chủ Nghĩa Xã Hội Khoa Học
Căn cứ theo Chương 1 Đề cương môn học Chủ nghĩa xã hội khoa học trình độ Đại học ban hành kèm theo Quyết định 34/2003/QĐ-BGDĐT, lịch sử tư tưởng xã hội chủ nghĩa được lược khảo như sau:
I. Khái niệm và phân loại tư tưởng xã hội chủ nghĩa
(1) Khái niệm tư tưởng xã hội chủ nghĩa
- Định nghĩa tư tưởng xã hội chủ nghĩa.
- Các giai đoạn phát triển cơ bản của tư tưởng xã hội chủ nghĩa.
II. Lược khảo tư tưởng xã hội chủ nghĩa trước chủ nghĩa xã hội khoa học
(1) Tư tưởng xã hội chủ nghĩa thời cổ, trung đại
- Tư tưởng xã hội chủ nghĩa sơ khai, từ khi tan rã của chế độ cộng sản nguyên thuỷ, sự xuất hiện và phát triển của chế độ chiếm hữu nô lệ.
- Điều kiện lịch sử, kinh tế – xã hội.
- Nội dung, những biểu hiện cơ bản.
(2) Tư tưởng xã hội chủ nghĩa thời kỳ từ thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII
- Điều kiện kinh tế – xã hội và hoàn cảnh lịch sử.
- Các đại biểu xuất sắc và các tư tưởng xã hội chủ nghĩa chủ yếu.
(3) Chủ nghĩa xã hội không tưởng – phê phán đầu thế kỷ XIX
- Hoàn cảnh lịch sử và các điều kiện kinh tế – xã hội.
- Các nhà tư tưởng xã hội chủ nghĩa tiêu biểu: H. Xanhximon, S. Phurie, R.oen.
(4) Giá trị và những hạn chế lịch sử của chủ nghĩa xã hội không tưởng trước Mác
III. Sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học
(1) Sự hình thành của chủ nghĩa xã hội khoa học
- Những điều kiện và tiền đề khách quan dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học:
- Điều kiện kinh tế – xã hội.
- Tiền đề văn hóa và tư tưởng.
- Vai trò sáng lập của C.Mác và Ph.Ăngghen.
(2) Các giai đoạn cơ bản trong sự phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học
- Vai trò sáng lập và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học của C. Mác và Ph. Ăngghen.
- V.I.Lênin vận dụng và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học trong hoàn cảnh lịch sử mới.
- Sự vận dụng và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học từ sau khi Lênin từ trần.
- Đảng Cộng sản Việt Nam với sự vận dụng và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học.
Mô Tả Vắn Tắt Nội Dung Học Phần Môn Học Chủ Nghĩa Xã Hội Khoa Học Trình Độ Đại Học Theo Quyết Định 34/2003/QĐ-BGDĐT
Căn cứ theo Đề cương môn học Chủ nghĩa xã hội khoa học trình độ Đại học ban hành kèm theo Quyết định 34/2003/QĐ-BGDĐT, nội dung học phần gồm 13 chương, bao gồm những nội dung cơ bản của Chủ nghĩa xã hội khoa học. Học phần này nhằm cung cấp cho sinh viên những căn cứ lý luận khoa học để hiểu Cương lĩnh xây dựng đất nước, đường lối, chính sách xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, lý giải và có thái độ đúng với thực tiễn xã hội. Từ đó, góp phần nâng cao lòng tin vững chắc vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, con đường mà Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã lựa chọn.
Kết Luận
Ba phát kiến vĩ đại của Mác và Ăngghen – chủ nghĩa duy vật lịch sử, học thuyết giá trị thặng dư, và học thuyết về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân – không chỉ là những đóng góp lý luận thuần túy mà còn là kim chỉ nam cho phong trào cách mạng của giai cấp vô sản. Những lý luận trọng yếu của Mác và Ăngghen này đã cung cấp một phương pháp luận khoa học để phân tích xã hội, vạch trần bản chất của chủ nghĩa tư bản và chỉ ra con đường giải phóng nhân loại. Đến nay, các nguyên lý cơ bản của Marx và Engels vẫn giữ nguyên giá trị, là cơ sở lý luận cho nhiều học thuyết xã hội và các phong trào đấu tranh vì một xã hội công bằng và tốt đẹp hơn. Các phát minh quan trọng của Mác-Ăngghen đã định hình chủ nghĩa xã hội khoa học, trở thành một trong những hệ tư tưởng có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử thế giới đương đại.
