Cảm giác như có vật lạ mắc kẹt, vướng víu trong cổ họng là một triệu chứng phổ biến mà nhiều người từng trải qua. Tình trạng này có thể gây khó chịu, lo lắng, và khiến người bệnh băn khoăn bị vướng cổ họng là bệnh gì, có nguy hiểm không. Thực tế, cảm giác này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề sức khỏe thông thường cho đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn, đòi hỏi sự thăm khám và điều trị kịp thời từ chuyên gia y tế. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích về các nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm và những phương pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả khi gặp phải tình trạng này.
1. Cảm giác có gì vướng ở cổ họng là gì và các nguyên nhân phổ biến
Cảm giác có gì đó vướng ở cổ họng thường được mô tả như có dị vật, cục u, hoặc một sự không thoải mái dai dẳng tại vùng cổ họng. Đây là một triệu chứng khá phổ biến và có thể liên quan đến nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau. Việc xác định nguyên nhân chính xác là rất quan trọng để có hướng điều trị phù hợp. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:
- Viêm họng: Là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây cảm giác vướng ở cổ họng. Khi niêm mạc họng bị viêm nhiễm do virus hoặc vi khuẩn, nó có thể sưng lên, gây đau rát và cảm giác như có vật cản.
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng niêm mạc họng, dẫn đến viêm, ho, khàn tiếng và cảm giác vướng ở cổ họng, đặc biệt sau khi ăn hoặc nằm xuống.
- Viêm amidan: Amidan bị viêm sưng do nhiễm trùng có thể gây đau, khó nuốt và tạo cảm giác có khối u hoặc dị vật ở vùng cổ họng.
- Khối u hoặc polyp vùng họng/hạ họng: Sự xuất hiện của các khối u lành tính (polyp) hoặc ác tính (ung thư) ở vùng họng hoặc hạ họng có thể chèn ép, gây cảm giác vướng, khó nuốt và thay đổi giọng nói.
- Tăng sinh mô lympho: Mô lympho ở họng và hạ họng có thể tăng sinh do viêm nhiễm mạn tính, tạo cảm giác dày hoặc vướng víu.
- Rối loạn cơ thực quản: Các rối loạn về co thắt cơ thực quản, chẳng hạn như co thắt thực quản lan tỏa, có thể gây khó nuốt và cảm giác nghẹn, vướng ở cổ họng.
- Dị ứng: Phản ứng dị ứng với các tác nhân như phấn hoa, bụi, thức ăn có thể gây sưng viêm niêm mạc họng, tạo cảm giác vướng và khó thở.
- Nhiễm trùng tuyến nước bọt: Nhiễm trùng các tuyến nước bọt có thể gây sưng đau ở vùng cổ, ảnh hưởng đến cảm giác ở cổ họng.
- Cảm lạnh hoặc cúm: Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên này thường đi kèm với viêm họng, gây ra cảm giác đau rát và vướng.
- Viêm tuyến giáp, các khối u tuyến giáp phát triển: Tuyến giáp nằm ở vùng cổ. Khi bị viêm hoặc có khối u phát triển lớn, chúng có thể chèn ép vào thực quản và khí quản, gây cảm giác vướng, khó nuốt hoặc khó thở.
2. Khi nào cảm giác vướng ở cổ họng là nguy hiểm và cần thăm khám bác sĩ?
Trong nhiều trường hợp, cảm giác có gì đó vướng ở cổ họng không phải là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, tái phát thường xuyên hoặc đi kèm với các dấu hiệu bất thường khác, người bệnh cần chủ động đi kiểm tra và tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo cần đặc biệt chú ý:
Khó nuốt hoặc đau khi nuốt
Nếu bạn gặp khó khăn khi nuốt hoặc cảm thấy đau dữ dội khi nuốt thức ăn hoặc nước uống, đặc biệt khi các dấu hiệu chỉ xuất hiện một bên cổ họng. Điều này có thể là dấu hiệu của viêm họng nặng, viêm amidan, hoặc các vấn đề nghiêm trọng hơn như khối u.
Khó thở
Cảm giác vướng kèm theo khó thở là một dấu hiệu khẩn cấp cần được chú ý ngay lập tức. Tình trạng này có thể do vùng cổ bị sưng nề, gây giảm thông khí đường thở, đặc biệt cơn khó thở có thể tăng lên khi gắng sức, làm người bệnh mệt mỏi.
Đau dữ dội
Đau dữ dội ở cổ họng hoặc vùng xung quanh cổ họng không thuyên giảm mặc dù đã áp dụng các biện pháp điều trị thông thường có thể là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý cấp tính như áp xe hoặc khối viêm tấy thành bên họng.
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Giảm cân không rõ nguyên nhân, đặc biệt khi kết hợp với cảm giác vướng ở cổ họng, kèm theo nổi hạch cổ, nuốt khó, khàn tiếng có thể là những dấu hiệu cận ung thư hoặc ung thư phát triển ở vùng hạ họng.
Sốt cao
Nếu cảm giác vướng ở cổ họng đi kèm với sốt cao không giảm, sốt từng cơn ớn lạnh, gai rét, nhức mỏi toàn thân, đáp ứng chậm với thuốc hạ sốt, người bệnh không nên chủ quan vì đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng.
Nổi hạch hoặc sưng vùng cổ
Sưng hạch bạch huyết hoặc sưng vùng cổ có thể cảnh báo tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng hoặc các bệnh lý liên quan đến cổ họng, amidan, hoặc tuyến nước bọt, tuyến giáp.
Thay đổi giọng nói
Thay đổi hoặc mất giọng kéo dài (trên 2 tuần) có thể liên quan đến vấn đề ở thanh quản, dây thanh âm, hoặc tình trạng trào ngược dạ dày thực quản mạn tính, nhiễm virus cúm hoặc thậm chí là khối u.
Cảm giác như có khối u hoặc cục trong cổ họng
Nếu bạn cảm thấy có một khối u hoặc cục rõ ràng trong cổ họng, đặc biệt khi khối u cục không biến mất hoặc tăng kích thước, hãy đến bác sĩ để kiểm tra ngay lập đó là một dấu hiệu cần được chẩn đoán.
Buồn nôn và nôn
Nếu cảm giác vướng ở cổ họng kèm theo buồn nôn và nôn, có thể liên quan đến hệ tiêu hóa như trào ngược dạ dày – thực quản nặng, rối loạn cơ thắt thực quản, hoặc các khối u bất thường tại thực quản.
Việc thực hiện thăm khám kịp thời giúp xác định nguyên nhân chính xác và phương pháp điều trị phù hợp. Trong quá trình kiểm tra, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các kỹ thuật như nội soi tai – mũi – họng, xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh (X-quang, CT, MRI), hoặc thăm dò chức năng để đánh giá tình trạng của bạn và đưa ra phác đồ điều trị tốt nhất.
3. Điều trị và phòng ngừa cảm giác vướng ở cổ họng hiệu quả
Điều trị cảm giác có gì đó vướng ở cổ họng phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân cơ bản gây ra triệu chứng này. Dưới đây là một số phương pháp điều trị dựa trên các nguyên nhân phổ biến, cùng với các biện pháp phòng ngừa hữu ích.
Điều trị viêm họng cấp
- Giảm đau và sưng: Sử dụng các loại thuốc không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen.
- Làm dịu cổ họng: Súc miệng bằng nước muối ấm giúp giảm viêm và làm dịu niêm mạc họng.
- Kháng sinh: Nếu viêm họng do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh phù hợp.
Điều trị trào ngược dạ dày thực quản
- Thay đổi chế độ ăn uống: Tránh các thực phẩm và đồ uống có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng như thực phẩm cay nóng, chua, nhiều dầu mỡ, đồ uống có ga, cà phê, rượu.
- Sử dụng thuốc: Các loại thuốc như thuốc kháng axit, thuốc giảm tiết axit (PPI, H2 blocker) có thể giúp giảm sản xuất axit dạ dày và kiểm soát triệu chứng.
- Thói quen sinh hoạt: Ăn các bữa ăn nhỏ, không nằm ngay sau khi ăn (duy trì tư thế đứng hoặc ngồi ít nhất 2-3 giờ), nâng cao đầu giường khi ngủ, và duy trì cân nặng hợp lý.
Điều trị viêm amidan
- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Giúp làm giảm đau và sưng.
- Kháng sinh: Trong trường hợp viêm amidan do nhiễm khuẩn.
- Phẫu thuật cắt amidan: Có thể cần thiết nếu viêm amidan mạn tính, tái phát nhiều lần hoặc quá phát gây ảnh hưởng đến đường thở.
Xử lý khối u hoặc polyp
- Chẩn đoán: Cần thực hiện các phương pháp cận lâm sàng như nội soi, sinh thiết, chẩn đoán hình ảnh để xác định chính xác loại và mức độ của khối u hoặc polyp.
- Phương pháp điều trị: Tùy thuộc vào kết quả chẩn đoán, các phương pháp điều trị có thể bao gồm phẫu thuật cắt bỏ, hóa trị, xạ trị, hoặc kết hợp các phương pháp.
Giải quyết tăng sinh mô lympho
Thường liên quan đến điều trị bệnh lý cơ bản gây viêm nhiễm mạn tính hoặc sử dụng thuốc chống viêm theo chỉ định của bác sĩ.
Quản lý rối loạn cơ thực quản
- Thuốc: Các loại thuốc làm giảm co thắt thực quản có thể được kê đơn.
- Liệu pháp vật lý trị liệu: Có thể hỗ trợ cải thiện chức năng nuốt.
- Chế độ ăn: Ăn thức ăn mềm, dễ nuốt và tránh các yếu tố kích thích.
Giảm triệu chứng dị ứng
- Tránh tác nhân: Xác định và tránh xa các chất gây dị ứng.
- Thuốc kháng histamin: Có thể giúp giảm các triệu chứng dị ứng như sưng, ngứa ở cổ họng.
Chữa nhiễm trùng tuyến nước bọt
- Kháng sinh: Trong trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn.
- Vệ sinh: Giữ vùng miệng sạch sẽ và uống nhiều nước để kích thích tiết nước bọt.
Đối phó với cảm lạnh hoặc cúm
- Thuốc: Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc ho, hoặc thuốc cảm lạnh để làm giảm các triệu chứng.
- Nghỉ ngơi và bù nước: Uống nhiều nước và nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể phục hồi.
Các biện pháp phòng ngừa chung
Bên cạnh những biện pháp điều trị chuyên biệt, việc áp dụng các thói quen sinh hoạt lành mạnh cũng rất quan trọng để phòng ngừa và giảm thiểu cảm giác vướng ở cổ họng:
- Uống nhiều nước: Đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ nước để giữ cho cổ họng đủ độ ẩm, làm dịu niêm mạc và giúp giảm cảm giác vướng.
- Súc miệng bằng nước muối: Súc miệng bằng nước muối ấm 2-3 lần mỗi ngày có thể giúp làm sạch cổ họng, giảm viêm và làm dịu cảm giác khó chịu.
- Tránh thực phẩm gây kích ứng: Hạn chế các thực phẩm hoặc đồ uống có thể kích thích cổ họng, chẳng hạn như thực phẩm cay, chua, quá nóng, hoặc nhiều gia vị.
- Điều chỉnh thói quen ăn uống: Ăn các bữa ăn nhỏ, nhai kỹ, nuốt từ từ và tránh ăn quá nhanh hoặc uống quá nhiều nước trong một lần.
- Sử dụng máy tạo độ ẩm: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi sử dụng điều hòa, có thể giúp giữ cho không khí ẩm và làm dịu cổ họng, tránh khô rát.
- Ngừng hút thuốc và tránh khói thuốc: Nếu bạn hút thuốc, nên ngừng lại. Tránh tiếp xúc với khói thuốc thụ động, vì khói thuốc có thể làm tình trạng cổ họng trở nên tồi tệ hơn, tăng nguy cơ viêm nhiễm và các bệnh lý nghiêm trọng.
Chủ động kiểm tra sức khỏe là chìa khóa để được chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả tình trạng bệnh. Nếu cảm giác vướng ở cổ họng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, hãy tới chuyên khoa Tai – mũi – họng để được thăm khám, chẩn đoán rõ nguyên nhân và tư vấn hướng điều trị hiệu quả.
