Hiện tượng ruồi bay trước mắt, hay đục dịch kính, là một tình trạng phổ biến gây khó chịu cho nhiều người. Những đốm đen hoặc vật thể mờ ảo xuất hiện trong tầm nhìn có thể là dấu hiệu lành tính nhưng đôi khi cũng cảnh báo các vấn đề sức khỏe mắt nghiêm trọng hơn. Để hiểu rõ hơn về ruồi bay trước mắt là bệnh gì, nguyên nhân gây ra, cách điều trị và làm thế nào để bảo vệ đôi mắt của bạn, hãy cùng macarena.edu.vn tìm hiểu chi tiết qua bài viết này. Việc trang bị kiến thức đầy đủ sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc thị lực và tìm kiếm sự can thiệp y tế kịp thời khi cần thiết.
Ruồi bay trước mắt là gì? (Đục dịch kính)
Hiện tượng “ruồi bay trước mắt” hay đục dịch kính (eye floaters) đề cập đến sự xuất hiện của những đốm đen, vệt sáng, sợi tơ nhện, hoặc vòng tròn nhỏ mờ ảo trôi nổi trong tầm nhìn của bạn. Những vật thể này thường di chuyển khi mắt bạn chuyển động và dường như lướt đi khi bạn cố gắng nhìn thẳng vào chúng.
Trong hầu hết các trường hợp, đục dịch kính là kết quả của quá trình lão hóa tự nhiên, khi dịch kính (một chất gel trong suốt lấp đầy nhãn cầu) bắt đầu co lại và hóa lỏng. Các sợi collagen nhỏ bên trong dịch kính bị vón cục lại, tạo thành bóng đổ trên võng mạc và gây ra cảm giác “ruồi bay”. Tình trạng này khá phổ biến và thường không gây hại đáng kể. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, sự xuất hiện đột ngột hoặc tăng nhanh về số lượng “ruồi bay” có thể là triệu chứng cảnh báo mắt bạn đang yếu đi hoặc một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nghiêm trọng hơn đang phát triển.
Nguyên nhân gây ra hiện tượng ruồi bay trước mắt
Đục dịch kính có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố tuổi tác đến các bệnh lý tiềm ẩn về mắt. Hiểu rõ các nguyên nhân này giúp bạn đánh giá mức độ nghiêm trọng và tìm kiếm sự trợ giúp y tế phù hợp.
Tuổi tác và các yếu tố nguy cơ phổ biến
- Tuổi tác: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi già đi, dịch kính bên trong mắt sẽ bắt đầu co lại, hóa lỏng và hình thành các sợi hoặc hạt nhỏ, gây ra hiện tượng ruồi bay.
- Cận thị: Những người bị cận thị nặng có nguy cơ cao hơn mắc phải đục dịch kính, thường ở độ tuổi trẻ hơn so với người bình thường.
- Chứng đau nửa đầu: Đôi khi, aura thị giác trước cơn đau nửa đầu có thể gây ra các hình ảnh tương tự như ruồi bay.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến thị lực và gây ra các hiện tượng lạ trong mắt.
- Viêm mắt: Viêm bên trong mắt (viêm màng bồ đào) có thể giải phóng các tế bào viêm vào dịch kính, gây ra đục dịch kính.
- Chảy máu mắt: Chảy máu vào dịch kính do chấn thương, tiểu đường hoặc tắc nghẽn mạch máu có thể tạo ra các đốm đen.
Các bệnh lý nghiêm trọng tiềm ẩn
Trong một số trường hợp, “ruồi bay trước mắt” có thể là dấu hiệu của các tình trạng nghiêm trọng hơn:
- Rách hoặc bong võng mạc: Đây là một trường hợp cấp cứu nhãn khoa. Dịch kính co lại có thể kéo và làm rách võng mạc. Nếu không được điều trị kịp thời, rách võng mạc có thể dẫn đến bong võng mạc và suy giảm thị lực vĩnh viễn. Triệu chứng thường kèm theo là chớp sáng và/hoặc mất một phần thị trường.
- Bệnh võng mạc tiểu đường: Ở bệnh nhân tiểu đường, các mạch máu nhỏ ở võng mạc có thể bị tổn thương, gây chảy máu hoặc rò rỉ dịch vào dịch kính, tạo ra các “ruồi bay”.
- Sự hiện diện của khối u ở mắt: Mặc dù hiếm gặp, nhưng một số khối u mắt có thể gây ra các triệu chứng tương tự.
- Phẫu thuật mắt: Trong một số trường hợp, các thủ thuật mổ mắt như phẫu thuật đục thủy tinh thể có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện đục dịch kính sau này.
Ruồi bay trước mắt có nguy hiểm không? Khi nào cần lo lắng?
Mức độ nguy hiểm của hiện tượng “ruồi bay trước mắt” phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Phần lớn các trường hợp là lành tính và không đáng lo ngại, nhưng một số trường hợp lại là dấu hiệu cảnh báo cần được thăm khám khẩn cấp.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám bác sĩ ngay
Bạn cần tìm gặp bác sĩ chuyên khoa mắt ngay lập tức nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
- Số lượng “ruồi bay” tăng đột ngột và nhanh chóng: Đặc biệt là nếu chúng xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn.
- Xuất hiện các chớp sáng (photopsia) đi kèm: Đây là một dấu hiệu đặc trưng của rách hoặc bong võng mạc.
- Mất một phần hoặc toàn bộ tầm nhìn (màn đen che phủ): Có thể là dấu hiệu của bong võng mạc cấp tính.
- Cảm giác đau mắt hoặc đỏ mắt: Có thể liên quan đến viêm nhiễm hoặc các vấn đề khác.
- Thị lực suy giảm đáng kể: Khó nhìn rõ các vật thể hoặc đọc chữ.
- Ruồi bay xuất hiện sau chấn thương mắt hoặc phẫu thuật mắt gần đây.
Bác sĩ sẽ tiến hành khám mắt toàn diện để loại trừ các vấn đề nghiêm trọng và xác định chính xác nguyên nhân gây đục dịch kính ở bạn.
Khi nào có thể theo dõi tại nhà
Trong trường hợp bác sĩ không tìm thấy bất kỳ vấn đề bất thường nào trong mắt bạn và xác định tình trạng ruồi bay là lành tính (do lão hóa dịch kính), bạn có thể áp dụng những phương pháp dưới đây để giải quyết cảm giác khó chịu.
Các phương pháp điều trị đục dịch kính hiệu quả
Khi tình trạng đục dịch kính bắt đầu khiến bạn cảm thấy khó chịu, giới hạn tầm nhìn hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, các chuyên gia nhãn khoa có thể khuyến nghị một trong các phương pháp điều trị sau:
Phớt lờ và thích nghi với tình trạng
Đôi khi, biện pháp điều trị tốt nhất là không can thiệp. Não bộ của chúng ta có khả năng tuyệt vời để học cách phớt lờ những kích thích không quan trọng. Theo thời gian, bạn có thể thích nghi với sự hiện diện của các đốm đen, từ đó giảm bớt cảm giác khó chịu. Nhiều chuyên gia nhãn khoa xem đây là cách chữa hiện tượng ruồi bay trước mắt an toàn nhất đối với sức khỏe của mắt. Tuy nhiên, nếu số lượng “ruồi bay” tăng lên hoặc thị lực có dấu hiệu suy giảm, bạn nên tái khám để thảo luận lại liệu pháp điều trị.
Phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy)
Phẫu thuật cắt dịch kính là một thủ thuật ngoại khoa nhằm loại bỏ hoàn toàn dịch kính và các đốm đen “lởn vởn” trong tầm nhìn. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ dùng dao rạch những vết mổ nhỏ tại mắt để hút dịch kính bị đục ra ngoài, sau đó thay thế bằng một dung dịch muối hoặc khí đặc biệt.
Mặc dù được đánh giá là biện pháp điều trị hiệu quả cho các trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật cắt dịch kính vẫn tiềm ẩn rủi ro:
- Không phải lúc nào cũng loại bỏ hoàn toàn các đốm đen, chúng vẫn có khả năng tái phát.
- Nguy cơ gây chấn thương hoặc chảy máu cho mắt trong quá trình phẫu thuật.
- Các biến chứng như đục thủy tinh thể, bong võng mạc, nhiễm trùng.
Phương pháp này thường chỉ áp dụng cho những người có triệu chứng đục dịch kính nghiêm trọng, ảnh hưởng đáng kể đến thị lực và chất lượng cuộc sống.
Điều trị bằng tia laser (Laser Vitreolysis)
Phương pháp này sử dụng tia laser năng lượng thấp để phá vỡ các đốm đục trong dịch kính thành những mảnh nhỏ hơn, ít gây khó chịu hơn hoặc tiêu hủy chúng hoàn toàn.
Tuy nhiên, liệu pháp điều trị đục dịch kính bằng laser vẫn còn đang trong giai đoạn thử nghiệm và gây tranh cãi trong cộng đồng nhãn khoa:
- Nếu tia laser nhắm không trúng mục tiêu, võng mạc có nguy cơ chịu thương tổn.
- Hiệu quả không đồng nhất: Một số người ghi nhận cải thiện đáng kể, trong khi số khác lại không thấy lợi ích như mong đợi.
- Trong một số trường hợp, trị liệu bằng laser còn có thể khiến tình trạng đục dịch kính trở nên nghiêm trọng hơn do tạo ra nhiều mảnh vỡ nhỏ hơn.
Do đó, việc thảo luận kỹ lưỡng về những ưu điểm cũng như rủi ro của phương pháp này với bác sĩ là cực kỳ quan trọng trước khi bạn quyết định thực hiện.
Bảo vệ sức khỏe mắt: 5 mẹo nhỏ cho đôi mắt sáng khỏe
Thực tế, một số bệnh về mắt không thể phòng ngừa hoàn toàn. Tuy vậy, các chuyên gia hàng đầu về nhãn khoa vẫn có những cách giúp bạn bảo vệ thị lực và duy trì sức khỏe của đôi mắt. macarena.edu.vn gợi ý cho bạn năm mẹo nhỏ dưới đây:
Khám mắt định kỳ theo lịch
Nhiều người có xu hướng xem nhẹ việc khám mắt định kỳ và chỉ tìm gặp bác sĩ nhãn khoa khi cảm thấy tầm nhìn có vấn đề. Đây là một thói quen không tốt. Đặc biệt, nếu bạn trên 65 tuổi, đừng bỏ lỡ bất kỳ buổi khám mắt nào theo quy định của Bộ Y tế vì thường xuyên khám mắt là yếu tố thiết yếu để sớm phát hiện cũng như điều trị hiệu quả các bệnh lý phát sinh ở cơ quan này.
Ngoài ra, một số chuyên gia cũng cho rằng bạn nên lưu tâm nhiều về sức khỏe mắt khi bước qua tuổi 40. Lúc này, bạn có thể dễ dàng bắt gặp những triệu chứng sớm của bệnh nhãn khoa như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp. Bên cạnh đó, nếu có tiền sử bị tăng huyết áp (dễ kéo theo võng mạc cao huyết áp) hay đái tháo đường (tiểu đường), bạn cũng nên thường xuyên khám mắt theo chỉ định của bác sĩ để phòng ngừa các biến chứng về mắt.
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh
Sức khỏe mắt phụ thuộc nhiều vào việc ăn uống hàng ngày của bạn. Các dưỡng chất như protein, axit béo omega-3, lutein, zeaxanthin, vitamin C và E đều có khả năng phòng ngừa những vấn đề liên quan đến thị lực, đồng thời giảm thiểu nguy cơ phát sinh thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.
Vì vậy, nhiều chuyên gia nhãn khoa khuyến khích mọi người nên bổ sung nhiều rau xanh đậm (rau bina, cải xoăn), cá hồi, cá ngừ (giàu omega-3), trứng, các loại hạt và trái cây họ cam quýt vào thực đơn dinh dưỡng mỗi ngày. Nhóm thực phẩm trên không chỉ có khả năng cải thiện thị lực mà còn ngăn cản những rủi ro rối loạn không đáng có xảy ra.
Uống đủ nước mỗi ngày
Hơn 70% cơ thể là nước, do đó nước là yếu tố quan trọng hàng đầu để duy trì sự sống của cơ thể nói chung và sức khỏe mắt nói riêng. Uống đủ nước có thể giúp bạn xoa dịu cơn khó chịu do những đốm đen trước mắt đem lại. Trong vài trường hợp, điểm đen trước mắt có thể hình thành bởi sự tích tụ độc tố. Trong khi đó, uống nhiều nước lại có tác dụng hỗ trợ loại bỏ những “sản phẩm” này ra khỏi cơ thể, góp phần duy trì độ ẩm và chức năng của mắt.
Đeo kính bảo hộ khi cần thiết
Nếu bạn có thói quen thường xuyên hoạt động thể chất, ví dụ như bơi lội, hãy cân nhắc việc đeo kính bảo hộ nhằm bảo vệ mắt khỏi chấn thương hoặc các hóa chất gây hại, có thể khiến tình trạng đục dịch kính trở nên nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, các hoạt động sửa chữa nhà cửa, làm vườn, hoặc các công việc đòi hỏi tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất, hoặc mảnh vụn xung quanh cũng có nguy cơ khiến cho mắt chịu thương tổn. Do đó, trong thời gian này, bạn cũng nên đeo kính bảo vệ ngay cả khi ở nhà để phòng tránh những rủi ro không đáng có.
Cho mắt nghỉ ngơi hợp lý
Làm việc trên máy tính hoặc sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều là yếu tố khiến mắt bạn ngày càng yếu đi. Tình trạng tiếp xúc với màn hình máy tính quá lâu sẽ gây mỏi mắt, khô mắt hoặc tạo áp lực lên mắt theo thời gian.
Để giải quyết vấn đề này, bạn nên áp dụng quy tắc 20 – 20 – 20, bao gồm: sau mỗi 20 phút làm việc với màn hình, hãy dời tầm mắt đến một điểm hoặc vật cách chỗ bạn khoảng 6 mét (20 feet) trong ít nhất 20 giây. Điều này giúp cơ mắt được thư giãn và giảm căng thẳng.
Kết luận
Hiện tượng “ruồi bay trước mắt” là một trải nghiệm thị giác phổ biến, có thể gây khó chịu nhưng phần lớn các trường hợp đục dịch kính sẽ không gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên, bạn vẫn không nên chủ quan. Việc tìm hiểu ruồi bay trước mắt là bệnh gì và các yếu tố liên quan là bước đầu tiên để bảo vệ đôi mắt. Hãy luôn lắng nghe cơ thể mình và sớm đi khám mắt khi nhận ra bất kỳ điều gì bất thường như tăng số lượng đốm đen, chớp sáng, hoặc suy giảm thị lực đột ngột nhằm phòng ngừa và điều trị kịp thời các tình trạng nghiêm trọng hơn có thể phát sinh.
- Hello Bacsi. (N.d.). Đục dịch kính: Ruồi bay trước mắt. Truy cập từ https://hellobacsi.com/nhan-khoa/benh-nhan-khoa/duc-dich-kinh-ruoi-bay-truoc-mat/ (Tham khảo ngày 20/05/2024).
- American Academy of Ophthalmology. (N.d.). Floaters & Flashes.
- Mayo Clinic. (N.d.). Eye floaters.
