Giai đoạn 15 tháng tuổi là một trong những cột mốc phát triển quan trọng nhất trong cuộc đời của một đứa trẻ. Đây là thời điểm bé có những bước nhảy vọt đáng kể về cả thể chất, nhận thức, ngôn ngữ và cảm xúc. Việc nắm vững các mốc phát triển chuẩn và cách hỗ trợ đúng đắn sẽ giúp cha mẹ đồng hành hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc cho tương lai của con. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về sự phát triển của trẻ ở độ tuổi này, đồng thời đưa ra những gợi ý hữu ích để cha mẹ có thể dạy trẻ 15 tháng tuổi phát triển một cách toàn diện nhất.
I. Hiểu Về Sự Phát Triển Vận Động Của Trẻ
Sự phát triển vận động là một trong những khía cạnh dễ nhận thấy nhất ở trẻ nhỏ. Từ những động tác đơn giản đến những hành động phức tạp hơn, mỗi cột mốc đều đánh dấu sự tiến bộ vượt bậc của bé. Phát triển trẻ 15 tháng tuổi bao gồm cả vận động thô và vận động tinh, những kỹ năng này giúp bé khám phá thế giới xung quanh một cách độc lập hơn.
1. Các Cột Mốc Phát Triển Vận Động Thô
- Kỹ năng lẫy:
- Trẻ biết lẫy từ ngửa sang sấp vào khoảng 4 tháng tuổi. Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy bé bắt đầu kiểm soát được cơ thể và muốn tự di chuyển.
- Sau đó, trẻ sẽ biết lẫy từ sấp sang ngửa vào khoảng 5 tháng tuổi, thể hiện sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp ở vùng cổ và lưng.
- Kỹ năng bò:
- Khoảng 7 tháng tuổi, trẻ bắt đầu biết bò bằng đầu gối và hai bàn tay. Kỹ năng này không chỉ giúp bé di chuyển mà còn tăng cường sức mạnh cơ bắp và sự phối hợp giữa các chi.
- Trẻ biết bò bằng hai bàn chân và hai bàn tay (hay còn gọi là bò trường) từ khoảng 7 đến 9 tháng tuổi. Đây là một giai đoạn quan trọng trước khi bé tập đi.
- Phản ứng vận động cơ bản:
- Trẻ biết giơ tay khi được bế vào khoảng 6-8 tháng tuổi, cho thấy bé đã nhận thức được hành động và có phản ứng mong muốn.
2. Các Cột Mốc Phát Triển Vận Động Tinh
Vận động tinh liên quan đến khả năng sử dụng các cơ nhỏ, đặc biệt là ở bàn tay và ngón tay, để thực hiện các thao tác khéo léo.
- Cầm nắm:
- Trẻ biết cầm bằng lòng bàn tay vào khoảng 6-8 tháng tuổi. Đây là bước đầu để bé tương tác với đồ vật.
- Trẻ biết cầm vật nhỏ bằng 2 ngón tay (kẹp nhúm) vào khoảng 9 tháng tuổi. Kỹ năng này rất quan trọng cho việc tự ăn và thao tác với các vật nhỏ.
- Sử dụng đồ dùng cá nhân:
- Trẻ biết cầm chén uống nước từ khoảng 13 – 14 tháng tuổi. Đây là dấu hiệu bé bắt đầu phát triển kỹ năng tự phục vụ.
- Trẻ bắt đầu biết cầm thìa uống nước và xúc cơm từ khoảng 16 – 18 tháng tuổi. Điều này đòi hỏi sự phối hợp tay mắt và kỹ năng vận động tinh phức tạp hơn. Cha mẹ có thể hướng dẫn bé 15 tháng tuổi làm quen dần với thìa bằng cách cho bé tự xúc những loại thức ăn dễ dàng.
II. Sự Phát Triển Ngôn Ngữ và Nhận Thức Ở Trẻ 15 Tháng Tuổi
Khía cạnh ngôn ngữ và nhận thức là nền tảng cho sự phát triển trí tuệ của trẻ. Ở độ tuổi 15 tháng, bé đang trong giai đoạn vàng để học hỏi và khám phá thế giới qua các giác quan và tương tác.
1. Các Cột Mốc Phát Triển Ngôn Ngữ
- Phản ứng với âm thanh và giao tiếp ban đầu:
- Trẻ biết hóng chuyện từ lúc 3 tháng tuổi, thể hiện sự chú ý đến âm thanh và cuộc trò chuyện xung quanh.
- Trẻ thích cười đùa, biết hướng về chỗ có âm thanh từ khoảng 4 đến 5 tháng tuổi. Điều này cho thấy bé có khả năng nhận diện và phản ứng với các kích thích thính giác.
- Phát triển lời nói:
- Thời điểm trẻ biết nói (những từ đầu tiên) thường vào lúc trẻ được 1 tuổi.
- Trẻ biết nói được vài từ từ lúc khoảng 16 đến 18 tháng tuổi. Đây là giai đoạn vốn từ vựng của bé bắt đầu tăng lên, dù còn hạn chế. Dạy bé tập nói ở tuổi 15 tháng cần sự kiên nhẫn và khuyến khích từ cha mẹ thông qua việc trò chuyện, đọc sách.
- Kỹ năng kể chuyện:
- Trẻ thích nghe kể truyện và bắt đầu có khả năng kể lại từ khoảng 4 – 6 tuổi. Dù không thuộc giai đoạn 15 tháng, nhưng việc đọc sách và kể chuyện từ sớm là cách kích thích trí não bé 15 tháng phát triển ngôn ngữ và trí tưởng tượng.
2. Các Cột Mốc Phát Triển Nhận Thức
- Khám phá thị giác:
- Trẻ biết nhìn vật sáng, vật di động từ khoảng 3 tháng tuổi. Đây là nền tảng cho khả năng theo dõi và nhận biết đối tượng.
- Nhận thức về môi trường:
- Trẻ biết lạ quen từ khoảng 7 đến 9 tháng tuổi. Đây là dấu hiệu cho thấy bé đã nhận ra những người thân quen và có phản ứng khác biệt với người lạ. (Lưu ý: “Trẻ biết lạ quen từ lúc 2-3 tháng” là sai).
III. Sự Phát Triển Cảm Xúc và Kỹ Năng Xã Hội
Cảm xúc và kỹ năng xã hội là yếu tố then chốt giúp trẻ học cách tương tác với thế giới xung quanh và phát triển nhân cách. Nuôi dạy con 15 tháng tuổi không thể bỏ qua việc hỗ trợ bé trong lĩnh vực này.
1. Nhận Thức Về Mối Quan Hệ
- Trẻ biết theo người quen vào khoảng sau 3 tháng tuổi (lưu ý: “Trẻ biết theo người quen lúc 3 tháng” là sai). Khả năng nhận diện và muốn ở gần người quen là một phần quan trọng của sự gắn bó.
2. Kỹ Năng Tự Lập Sơ Khai
- Trẻ biết gọi khi buồn đi tiểu tiện lúc khoảng 16 – 18 tháng tuổi. Đây là một bước tiến lớn trong việc kiểm soát các chức năng sinh lý và thể hiện sự tự chủ cá nhân. Việc chăm sóc trẻ 15 tháng tuổi nên bao gồm việc quan sát các dấu hiệu này để bắt đầu giáo dục sớm cho bé 15 tháng về vệ sinh cá nhân.
IV. Yếu Tố Quyết Định Đến Sự Phát Triển Tinh Thần và Vận Động của Trẻ
Để phương pháp dạy con 15 tháng tuổi đạt hiệu quả cao nhất, cha mẹ cần hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng. Trong các yếu tố sau, yếu tố có ảnh hưởng quyết định nhất trong sự phát triển tinh thần, vận động của trẻ chính là: Sự phát triển bình thường của hệ thần kinh.
Mặc dù dinh dưỡng, môi trường và việc phòng tránh bệnh tật đều đóng vai trò quan trọng, nhưng một hệ thần kinh khỏe mạnh, phát triển đúng chuẩn là nền tảng cốt lõi cho mọi cột mốc vận động, nhận thức và cảm xúc của trẻ. Bất kỳ sự gián đoạn nào trong quá trình phát triển hệ thần kinh đều có thể ảnh hưởng sâu sắc đến các khía cạnh khác.
Kết Luận
Trẻ em là một cơ thể đang lớn và phát triển không ngừng, đặc biệt là trong những năm đầu đời. Việc dạy trẻ 15 tháng tuổi không chỉ đơn thuần là truyền thụ kiến thức mà còn là quá trình theo dõi, đánh giá và hỗ trợ sự phát triển tinh thần, vận động của bé theo từng cột mốc. Trang bị kiến thức về các giai đoạn phát triển là vô cùng quan trọng, giúp bố mẹ tự nhận biết, đánh giá mức độ cũng như đưa bé đến cơ sở y tế để thăm khám kịp thời khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Hãy trở thành người đồng hành thông thái, giúp con bạn có một khởi đầu vững chắc nhất!
—
Tài liệu tham khảo:
- Nội dung dựa trên thông tin về sự phát triển của trẻ em từ Vinmec.com.
