Ở tuổi 22, chỉ ba tháng sau khi nhận tấm bằng thủ khoa kép từ Học viện Bưu chính Viễn thông, tôi đưa ra một quyết định gây sốc cho tất cả những người xung quanh: kết hôn. Chồng tôi, người hơn tôi 10 tuổi và từng là “tiền bối” ở trường, trở thành bạn đời của tôi giữa lúc tương lai sự nghiệp rộng mở. Thời điểm ấy, mọi người đều tiếc nuối cho một cô gái có thể ở lại trường giảng dạy, du học nước ngoài, hay thăng tiến vượt bậc trong công việc mới nhận. Đối với số đông, “lấy chồng là coi như xong,” là bước vào giai đoạn an phận, không còn phấn đấu. Nhiều người còn thẳng thắn hỏi liệu có phải “bác sĩ bảo cưới” không, bởi họ không thể tin rằng đây là lựa chọn tự nguyện của một thủ khoa đại học.
Hơn mười năm đã trôi qua kể từ ngày bước chân từ giảng đường vào cuộc sống hôn nhân. Giờ đây, tôi là mẹ của hai con nhỏ và đã trải nghiệm đủ thăng trầm, khó khăn lẫn viên mãn, thành công và thất bại. Từ những gì đã trải qua, tôi có thể khẳng định: lấy chồng sớm chỉ là một lựa chọn, không hoàn toàn tốt hay xấu, và quan trọng hơn, nó không phải là lý do chặn đứng con đường phấn đấu và tạo dựng sự nghiệp của người phụ nữ. Có lẽ tôi may mắn, nhưng tôi cũng tin rằng, may mắn là một loại năng lực, được tạo nên từ chính những nỗ lực không ngừng của bản thân.
Mặc dù tương lai vốn bất định, tôi muốn chia sẻ trải nghiệm và góc nhìn đa chiều của mình ở hiện tại về “ảnh hưởng của việc lập gia đình sớm với cuộc sống và sự nghiệp của người phụ nữ,” dựa trên những gì tôi đã học hỏi và trưởng thành.
NHỮNG VẤN ĐỀ KHÓ KHĂN KHI LẬP GIA ĐÌNH SỚM
Trong mười một năm qua, đặc biệt là năm năm đầu tiên của cuộc sống hôn nhân, tôi đã đối mặt với rất nhiều gian nan, vất vả, từ các mối quan hệ, cân bằng cuộc sống với công việc, đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
Thiếu kinh nghiệm xử lý các tình huống
Trước khi cưới, tôi là “cô con gái” được bao bọc, chưa có nghĩa vụ chính thức nào. Nhưng sau lễ cưới, tôi ngay lập tức được gán cho vô vàn trách nhiệm của một người vợ, một người lớn. Cảm giác như tôi bị buộc phải trưởng thành chỉ sau một đêm, phải biết tất cả lễ nghĩa, thu vén gia đình, cư xử đúng mực.
Tôi nhớ như in vụ cãi vã đầu tiên chỉ vì chuyện thắp hương mùng 1. Sợ quên, tôi rửa sạch hoa quả và bày lên ban thờ từ tối hôm trước. Chồng tôi giận dữ vì cho rằng làm vậy là không thành tâm, không chuẩn chỉnh. Với tôi, việc mình đã chu đáo chuẩn bị là tốt rồi; với anh, đó là sự sơ sài. Từ một chuyện nhỏ, cuộc tranh cãi leo thang thành những lời lẽ “sát thương cao”, chuyển hướng sang những vấn đề không liên quan như tính cách, nhân sinh quan, hay giáo dục gia đình. Vụ việc này, dù đã qua hơn một thập kỷ, vẫn là câu chuyện khó quên, minh chứng cho sự thiếu kinh nghiệm trong việc thấu hiểu và xử lý mâu thuẫn của cả hai.
Lúng túng khi có thai và chăm sóc con nhỏ
Tôi sinh con ở tuổi 23, khi bạn bè đồng trang lứa còn chưa lấy chồng, chứ đừng nói đến sinh con. Lần đầu làm mẹ, tôi hoàn toàn hoang mang, lạc lối giữa kiến thức sách vở, kinh nghiệm từ bà nội, bà ngoại, và các diễn đàn mạng xã hội. Nỗi ám ảnh lớn nhất là thiếu ngủ triền miên.
Thiếu kinh nghiệm, thiếu người chia sẻ, và tâm thế chưa thực sự sẵn sàng làm mẹ đã đẩy tôi vào trạng thái trầm cảm mà bản thân không hề nhận ra. Nhiều đêm, tôi ngồi nhìn con khóc ngằn ngặt, tự vấn “Vì sao mình lại lấy chồng? Vì sao lại sinh con để làm gì?” và tiếc nuối khi nhìn bạn bè tự do, thăng tiến, du lịch khắp nơi. Có thời điểm, tôi bỏ bê bản thân, không chải tóc, không để ý quần áo. Chỉ đến khi nhìn thấy mình trong gương, một người phụ nữ tiều tụy với đôi mắt trũng sâu, mái tóc xơ xác, tôi mới vỡ òa khóc vì tiếc đời, vì thấy có lỗi với chính mình.
Gặp khó khăn khi muốn phát triển sự nghiệp
Việc có gia đình và sinh con đã ảnh hưởng đến sự nghiệp của tôi nhiều hơn tôi tưởng tượng. Về thể chất, mang thai, sinh nở và chăm sóc con nhỏ đã ngốn phần lớn năng lượng. Trong công việc, tôi không thể làm nhiều và nhanh như trước. Mỗi khi con ốm, tôi phải xin đến muộn, về sớm, hoặc nghỉ phép. Từ khi đi làm lại đến khi con ba tuổi, tôi luôn hết sạch ngày phép khi chưa qua nửa năm, phần lớn là để chăm con trong bệnh viện.
Đây không phải là sự biện hộ, mà là một thực tế rằng phụ nữ có con nhỏ hao tổn sức khỏe rất nhiều, đặc biệt là những người mẹ trẻ lần đầu. Quyết tâm chưa đủ, mà cần có sức khỏe và khả năng chăm sóc bản thân để vượt qua thử thách. Điều này là quá xa xỉ với một người mẹ 23-24 tuổi có con nhỏ thường xuyên viêm phế quản, suy hô hấp như con tôi. Sự thiếu kinh nghiệm trong việc sắp xếp thời gian, đặt ưu tiên, cùng vô vàn nỗi sợ hãi mình chăm con chưa đủ tốt đã hút cạn thời gian, năng lượng và sự tích cực cần thiết để theo đuổi sự nghiệp của tôi và nhiều phụ nữ trẻ khác.
NHỮNG THUẬN LỢI VỚI CUỘC SỐNG & SỰ NGHIỆP KHI LẬP GIA ĐÌNH SỚM
Cuộc sống luôn diệu kỳ, khó khăn đi kèm với cơ hội, vấp ngã mang lại bài học, và thử thách tôi luyện bản lĩnh. Hơn một thập kỷ nhìn lại, tôi nhận ra quyết định lập gia đình sớm đã mang lại rất nhiều điều tích cực và quý giá cho cả cuộc sống và sự nghiệp của tôi.
Trưởng thành nhanh hơn trong cuộc sống
Trở lại với câu chuyện cãi nhau vì thắp hương ngày mùng 1 năm nào, sau rất nhiều va chạm, xung đột, chúng tôi dần tìm ra cách kiểm soát cảm xúc và lời nói. Chúng tôi học cách không suy diễn hay thêm bớt sắc thái cho lời nói của đối phương, tập trung vào vấn đề hiện tại thay vì “moi móc” chuyện đã qua hay suy diễn tương lai. Phải mất rất lâu để những nguyên tắc này trở thành phản xạ. Dù đến nay vợ chồng tôi vẫn cãi vã, hờn dỗi, nhưng trên tinh thần tôn trọng và kiểm soát cảm xúc, mọi vấn đề đều được giải quyết dễ dàng hơn nhiều.
Sự thay đổi và trưởng thành này không chỉ giúp tôi trong mối quan hệ vợ chồng mà còn hình thành cách tôi xử lý cảm xúc tiêu cực trong công việc và cuộc sống. Từ một người hay “nuông chiều” cảm xúc cá nhân, tôi trở nên điềm tĩnh hơn, ít cáu gắt hơn. Đây không phải tính cách bẩm sinh, mà là kết quả của quá trình rèn luyện qua những va vấp “xương máu” từ khi lập gia đình còn rất trẻ.
Với việc nuôi dạy con, những vấp váp, gian nan và thậm chí đau khổ khi sinh và nuôi bé đầu đã cho tôi rất nhiều kinh nghiệm. Tôi tự tin hơn nhiều khi quyết định sinh bé thứ hai sau đó bốn năm. Tôi biết mình muốn nuôi con theo cách nào, làm thế nào để cân bằng cuộc sống tránh trầm cảm, và tìm kiếm sự hỗ trợ từ đâu. Tôi đã rèn con vào nếp ăn ngủ, và đến sáu tháng tuổi, bé đã tự ngủ từ tối đến sáng không ăn đêm. Phải mất nhiều năm tôi mới có được sự can đảm để đưa ra những lựa chọn phù hợp nhất cho gia đình mình, và chính điều đó đã giúp tôi không trầm cảm, tự tin vào quyết định, và xây dựng nếp sống lành mạnh cho cả nhà.
Có thêm động lực lớn để phấn đấu
Trong hành trình phấn đấu, tôi luôn bắt đầu bằng câu hỏi “tại sao”. Mỗi khi gặp bế tắc, tôi lại quay về với “Big Why” của mình. Vì sao tôi lựa chọn công việc khó? Vì sao tôi muốn học lên cao? Vì sao tôi cố gắng rèn luyện tiếng Anh, thi thêm các chứng chỉ quốc tế?
Đúng là vì chính tôi, nhưng còn một lý do to lớn khác: vì gia đình. Tôi có một gia đình nhỏ và một gia đình lớn. Tôi không chỉ lo cho bản thân, tôi và chồng còn là chỗ dựa về tinh thần và kinh tế cho con cái và cha mẹ hai bên. Động lực này lớn đến mức có thể kéo tôi vượt qua mọi khó khăn, thử thách, thậm chí bế tắc trong công việc. Khi phấn đấu vì điều gì đó lớn hơn bản thân, tôi có thể quên đi tất cả vất vả, bất công, thậm chí thiếu thốn để mơ về tương lai tốt đẹp hơn cho người thân của mình. Tôi đã có được động lực mạnh mẽ này từ khi còn rất trẻ, và tôi coi đó là một may mắn lớn.
Sự hỗ trợ lớn để theo đuổi sự nghiệp
Năm 2017, tôi quyết định theo đuổi chứng chỉ chuyên nghiệp đầu tiên của nghề quản lý dự án, khi đó bé lớn 5 tuổi, bé thứ hai vừa qua sinh nhật 1 tuổi. Bốn tháng ôn thi cũng là bốn tháng chồng tôi đảm nhận toàn bộ công việc chăm sóc con buổi tối, từ cho ăn, chơi với con, đến dỗ con đi ngủ. Thậm chí anh còn nhận luôn phần trông con ban đêm để tôi được ngủ tròn giấc. Ngày tôi vào thi tại TP. Hồ Chí Minh, anh ấy đã gửi con cho ông bà để “hộ tống” vợ.
Trong sáu năm qua, kể từ chứng chỉ đầu tiên, tôi đã học, đã thi và trải qua nhiều thử thách trong công việc. Giai đoạn Covid, con học online cũng là những ngày căng thẳng khi tôi vừa theo đuổi tấm bằng Thạc sỹ MBA vừa làm việc full-time. Tôi ra khỏi nhà từ sáng sớm và trở về lúc đêm khuya. Hằng ngày, chồng tôi cho con dậy sớm, mang theo cơm trưa đã chuẩn bị sẵn và đi cùng tới công ty. Bố làm việc, con ngồi một góc học online. Chiều bố chở con về, tắm rửa, nấu cơm ăn uống, kèm con học và cho con đi ngủ. Sáng hôm sau tiếp tục vòng lặp như thế, triền miên nhiều tháng.
Chồng tôi luôn ở đó từ khi chúng tôi thành một gia đình. Anh ấy không chỉ động viên tinh thần mà còn nhận về rất nhiều trách nhiệm để tôi toàn tâm toàn ý học tập và phấn đấu. Trong khi đó, bản thân anh cũng có công việc riêng trong ngành công nghệ. Không có sự hỗ trợ ấy, tôi không thể nào làm được những gì tôi mong muốn và có được những gì tôi đang có hôm nay.
BA BÀI HỌC QUÝ CỦA TÔI
- Lựa chọn kết hôn là của chính bạn, không phải áp lực hay bốc đồng. Dù kết hôn sớm hay muộn, điều quan trọng là đây phải là lựa chọn có ý thức của bản thân, được chuẩn bị kỹ càng về kiến thức và tâm lý, không phải do áp lực xã hội hay cảm xúc nhất thời.
- Hôn nhân không phải dấu chấm hết cho đam mê và sự nghiệp. Đừng để những khuôn mẫu xã hội hay bất cứ ai áp đặt lên cuộc sống của bạn. Một cuộc hôn nhân tốt là khi cả hai cùng tiến bộ, cùng phát triển, chứ không phải là một chiếc lồng giam hãm người phụ nữ chỉ với vai trò vợ và mẹ.
- Trong hôn nhân, chân thành, thẳng thắn và sống đúng với chính mình là chìa khóa. Để gắn bó lâu dài, bạn cần là chính mình. Nếu bạn liên tục phải từ bỏ sở thích, điều chỉnh bản thân quá mức vì chiều lòng đối phương mà không thấy thoải mái, một ngày nào đó sự chịu đựng sẽ “bùng cháy”. Hãy biết tu dưỡng, điều chỉnh, nhún nhường khi cần, nhưng đừng bao giờ đánh mất những giá trị cốt lõi của bản thân.
THAY LỜI KẾT
Cuộc đời còn rất dài và nhiều đổi thay, tôi vẫn đang trên hành trình khám phá, trải nghiệm và tự điều chỉnh. Tuy nhiên, mười một năm qua, cuộc sống hôn nhân đã mang lại cho tôi rất nhiều điều quý giá. Dù có những vất vả, va vấp, khó khăn, tôi nhận lại được nhiều tình cảm, trải nghiệm, đặc biệt là hai thiên thần bé nhỏ luôn yêu thương và là nguồn động lực lớn cho cuộc sống của tôi. Tôi luôn biết ơn vì được làm mẹ của hai con.
Tôi tin rằng, như mọi lựa chọn khác trong cuộc sống, kết hôn sớm hay muộn cũng luôn song hành cả khó khăn lẫn thuận lợi. Lấy chồng không phải là dấu chấm hết cho những ước mơ, những hoài bão về sự nghiệp. Điều quan trọng là chọn đúng người để kết hôn, luôn điều chỉnh bản thân cho phù hợp với hoàn cảnh nhưng không đánh mất những giá trị cốt lõi của mình. Việc sớm có bạn đời và con cái thậm chí còn trở thành động lực, nguồn hỗ trợ và chỗ dựa vững chắc cho những quyết định dấn thân trong sự nghiệp của người phụ nữ.
Tôi mong bạn, dù đã kết hôn, sắp kết hôn, hay thậm chí không có ý định kết hôn, cũng sẽ luôn đi theo sự lựa chọn của trái tim mình và hài lòng với lựa chọn đó.
Chúc bạn một ngày bình yên,
Tố Uyên
